Page 33 - 77_04
P. 33

M.C.	
  AVENDAÑO	
  

	
  
casos	
  de	
  agranulocitosis	
  con	
  resultado	
  de	
  muerte,	
  por	
  lo	
  que	
  se	
  retiró	
  del	
  mercado	
  
en	
  muchos	
  países.	
  Sin	
  embargo,	
  debido	
  a	
  su	
  eficacia,	
  se	
  volvió	
  a	
  autorizar	
  a	
  finales	
  
de	
  los	
  80	
  como	
  fármaco	
  de	
  reserva	
  en	
  la	
  esquizofrenia	
  y	
  otros	
  síntomas	
  psicóticos	
  
instaurando	
   un	
   protocolo	
   de	
   control	
   hematológico.	
   En	
   1993	
   la	
   FDA	
   aprobó	
   la	
  
risperidona,	
   en	
   1996	
   la	
   olanzapina,	
   y	
   en	
   1997	
   la	
   quetiapina.	
   La	
   risperidona	
  
tiene	
   pocos	
   efectos	
   extrapiramidales	
   e	
   interacciona	
   con	
   receptores	
   D2	
   y	
   5-­-HT2A,	
  
junto	
   con	
   otros	
   receptores	
   serotoninérgicos.	
   La	
   olanzapina	
   es	
   un	
   análogo	
   de	
  
clozapina	
   que	
   posee	
   una	
   mayor	
   afinidad	
   por	
   el	
   receptor	
   de	
   serotonina	
   5-­-HT2	
   que	
  
por	
   el	
   de	
   dopamina	
   D2.	
   La	
   actividad	
   antagonista	
   que	
   ejerce	
   sobre	
   este	
   último	
   se	
  
asocia	
   a	
   sus	
   efectos	
   extrapiramidales	
   y,	
   además,	
   puede	
   producir	
   sedación	
   por	
   ser	
  
antagonista	
   de	
   los	
   receptores	
   de	
   histamina	
   H1.	
   La	
   quetiapina	
   actúa	
   como	
  
antagonista	
  de	
  receptores 5-­-HT2A	
  y	
  de	
  receptores	
  dopaminérgicos	
  postsinápticos.	
  
Además	
   de	
   mostrar	
   varios	
   de	
   los	
   efectos	
   secundarios	
   de	
   los	
   antipsicóticos,	
  
incrementa	
  la	
  prolactina	
  por	
  encima	
  de	
  las	
  tasas	
  normales, lo	
  que podría	
  provocar	
  
la	
   aparición	
   de	
   tumores	
   no	
   cancerígenos en	
   la	
   glándula	
   pituitaria	
   (13).	
   Otro	
  
antipsicótico	
   atípico	
   que	
   consiguió	
   ser	
   aprobado	
   por	
   la	
   FDA	
   en	
   2002	
   fue	
   el	
  
aripiprazol	
   que,	
   aunque	
   como	
   otros	
   antipsicóticos	
   atípicos	
   muestra	
   un	
   perfil	
  
antagonista	
   del	
   receptor	
   5-­-HT2A,	
   difiere	
   en	
   que	
   sus	
   efectos	
   parecen	
   ser	
   la	
  
consecuencia	
   de	
   su	
   actividad	
   agonista	
   parcial	
   de	
   receptores	
   D2	
   y	
   del	
   receptor	
   5-­-
HT1A.	
  

        En	
  el	
  año	
  2005	
  se	
  publicó	
  que	
  la	
  quetiapina	
  y	
  otros	
  antipsicóticos atípicos	
  
no	
   eran	
   más	
   eficaces	
   en	
   el	
   tratamiento	
   de	
   este	
   síndrome	
   que	
   el	
   antipsicótico	
   de	
  
primera	
   generación	
   perfenazina	
   (14),	
   lo	
   que	
   fue	
   refutado	
   en	
   parte	
   a	
   través	
   de	
  
ensayos	
   auspiciados	
   por	
   las	
   compañías	
   farmacéuticas	
   que	
   los	
   fabricaban.	
   En	
  
resumen,	
   estamos	
   ante	
   un	
   grupo	
   de	
   fármacos	
   cuya	
   relación	
   eficacia/toxicidad,	
  
debido	
  a	
  sus	
  múltiples	
  mecanismos	
  de	
  acción,	
  es	
  muy	
  variable.	
  

        Ya	
   se	
   ha	
   comentado	
   que	
   la	
   tendencia	
   a	
   seleccionar	
   para	
   su	
   desarrollo	
  
fármacos	
   “limpios”,	
   quizás	
   un	
   objetivo	
   imposible,	
   ha	
   ido	
   desdibujándose	
   de	
   tal	
  
modo	
   que	
   en	
   los	
   últimos	
   años	
   han	
   adquirido	
   valor	
   los	
   fármacos	
   de	
   acción	
   dual	
   e	
  
incluso	
   múltiple.	
   Tomemos	
   como	
   ejemplo	
   los	
   antidepresivos.	
   La	
   comercialización	
  
de	
   los	
   que	
   actúan	
   inhibiendo	
   selectivamente	
   la	
   recaptación	
   de	
   serotonina	
   (SSRIs)	
  
como	
   la	
   fluoxetina	
   (el	
   famoso	
   Prozac®,	
   Figura	
   3),	
   fue	
   un	
   gran	
   éxito	
   porque	
   estos	
  
fármacos	
   actúan	
   exclusivamente	
   sobre	
   las	
   vías	
   serotoninérgicas,	
   mientras	
   que	
   los	
  
antidepresivos	
  comercializados	
  con	
  anterioridad	
  vieron	
  limitada	
  su	
  utilidad	
  clínica	
  
por	
   su	
   acción	
   dual	
   ya	
   que	
   en	
   su	
   mayoría	
   actúan	
   sobre	
   las	
   vías	
   serotoninérgicas	
   y	
  
noradrenérgicas.	
   Entre	
   ellos	
   se	
   encuentran	
   los	
   antidepresivos	
   tricíclicos	
   (TCAs)	
  
como	
   imipramina	
   y	
   amitriptilina	
   y	
   los	
   inhibidores	
   de	
   monoaminooxidasa	
  
(MAOIs)	
  como	
  tranilcipromina.	
  

64	
  

	
  
   28   29   30   31   32   33   34   35   36   37   38